- within Criminal Law and Energy and Natural Resources topic(s)
Gelişen çağın ihtiyaçlarına uygun olarak günümüzde işçiler ile ayrı ayrı çalışma koşullarının belirlenmesi yerine işveren tarafından önceden hazırlanmış genel kurallarla düzenlemeler yapılmaktadır. İşverenlerce hazırlanan iç yönetmelikler bu amaca hizmet ederek işyerindeki genel kuralların belirlenmesini ve herkes tarafından bilinmesini sağlamaktadır. İşverenlerce hazırlanan disiplin yönetmeliği, işyeri iç yönetmeliklerinin bir türü olup bu düzenlemeler ile işçiler açısından kanundan daha hafif yaptırımlar öngörülmesi mümkündür.
Mevzuatımızda 4857 sayılı İş Kanunu ile 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundaki bazı düzenlemeler dışında, disiplin cezalarını genel anlamda düzenleyen ve bunların uygulanmasına yönelik usul ve esasları ortaya koyan yasal bir düzenleme bulunmadığından, işyerlerinde disiplin yönetmeliği hazırlanması tercih edilmektedir.
- Disiplin Yönetmeliğinin İşçi Açısından Uygulanabilirliği
Hukukun temel kuralları gereğince kişilerin belirlenmiş kurallardan sorumlu tutulabilmesi için bu kurallardan haberdar olmaları gerekmektedir.
İşyerinde disiplin yönetmeliği hazırlayarak disiplin kurallarının belirlenmesi yoluna giden işverenler, bu kurallardan işçilerinin haberdar olmasını sağlamalıdır. İşçi ile iş sözleşmesi kurulmadan önce disiplin yönetmeliğinin işçinin bilgisine sunulmalıdır, işçinin disiplin yönetmeliği hakkında bilgi sahibi olması sağlanmalıdır. Burada önemli olan genel disiplin kurallarını içeren belge üzerinde inceleme yapabilme olanağının sağlanmasıdır. Bu şartların sağlandığının ispatı açısından iş sözleşmesi kurulurken disiplin yönetmeliğinin işçilere gösterilmesi, okutulması ve okuyup kabul ettiklerine dair yazılı beyan alınması önemlidir.
Tüm açıklamalardan anlaşıldığı üzere disiplin yönetmeliği hükümleri, işçinin önceden bilgisine sunulması ve her bir işçinin açık veya örtülü kabulü ile geçerli hale gelmektedir. Disiplin yönetmeliğinde işçi aleyhine yapılacak değişik hâlinde de işçinin bu değişikliğe onayı bulunmalıdır.
- Disiplin Yönetmeliğinde Belirlenen Yaptırımların Uygulanabilirliği
İşverenlerce hazırlanan disiplin yönetmeliklerinde belirlenen yaptırımların uygulanabilmesi için bu yaptırımların, emredici düzenlemeler ve hiyerarşik olarak disiplin yönetmeliğinden üstte bulunan kaynaklarla çelişmemesi gerekmektedir. Örnek olarak İş Kanunu m. 25 düzenlemesi kapsamına girmeyen bir sebeple işveren, işçinin sözleşmesini haklı nedenle feshedemeyecektir. Bu sebeple İş Kanunu m. 25 düzenlemesi kapsamına girmeyen bir durumun disiplin yönetmeliğinde işverenin haklı nedenle fesih sebebi gibi gösterilmesi hukuka uygun değildir.
Disiplin cezaları ancak iş yerinin düzenini ve disiplinini sağlamak amacıyla verilebilir. İşçinin iş yerinin düzenini bozmayan davranışlarına yönelik yaptırım uygulanamaz. Bu sebeple disiplin yönetmeliğinde işyerinin düzenini bozmayan davranışlar, disiplin cezasını gerektiren sebepler olarak sayılsa da bu durumlarda ilgili disiplin cezası uygulanamaz.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'nin 10.10.2019 tarihli, 2016/20858 E., 2019/18604 K. sayılı kararında işyeri disiplin yönetmeliğinde disiplin cezasının verilmesi için bir usul belirlendiği ve işverence bu usulün uygulandığının belirtildiği durumda ilgili usule uyulmadan disiplin cezasının verilmiş olması hâlinde uygulanan disiplin cezasını hukuka aykırı bulmuştur. Kararın ilgili kısmına aşağıda yer verilmiştir:
"İlke olarak haklı fesih öncesinde savunma alma zorunluluğu bulunmayan işverenin, savunma almak suretiyle fesih yoluna başvurması halinde, bu usule uygun davranma zorunluluğu doğar. Somut olayda ise, işverence feshin Disiplin Yönetmeliğinde düzenlenen usule uygun olduğu işverence kanıtlanamamıştır."
Sonuç
İşverenler tarafından işyeri işleyişinin önceden belirlenmiş kurallar düzlemine oturtulabilmesi için işyeri iç yönetmelikleri çıkarılmaktadır. Bu iç yönetmeliklerden biri de disiplin yönetmelikleridir. Disiplin yönetmeliklerinin işçiler açısından bağlayıcı olabilmesi için ilk önce bu kuralların işçiler tarafından bilinmesi ve incelenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda disiplin yönetmeliğinin geçerliliği işçinin açık veya örtülü kabulüne bağlıdır.
İş yerinin düzenini ve disiplinini sağlamak amacıyla düzenlenen disiplin yönetmeliği ile belirlenen yaptırımların uygulanabilmesi için yaptırımların emredici hukuk kurallarına ve hiyerarşik olarak disiplin yönetmeliğinden üstte bulunan kaynaklara aykırı olmaması gerekmektedir. Emredici kurallara ve hiyerarşik olarak üstte bulunan kaynaklara aykırı düşmeyen disiplin yönetmelikleri ile genel itibariyle bir düzen sağlanmaya çalışılmakta, bu yolla yeknesak işyerlerinde disipline ilişkin yeknesak uygulamalar sağlanmaktadır.
***
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
