Anonim Şirketlerde Konkordato Kurumu

Giriş

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ("Kanun") konkordato kurumunu borçlunun mali durumunu iyileştirmeyi ve borçlu ve alacaklının menfaatleri arasında denge kurmayı amaçlamıştır. Kanunun 285. Maddesine göre borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi bulunan borçlu, borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için konkordato talep edebilir. Konkordato mekanizması anonim şirketler açısından özel bir düzenlemeye tabi tutulmamış olmakla birlikte, uygulamada anonim şirketlere özgü bazı özellikler ve farklılıklar barındırmaktadır. İşbu yazımızda anonim şirketlerde konkordato aşamaları, özellikleri ve sonuçları incelenecektir.

Türk hukukunda, borçlarını ödemekte güçlük çeken veya ödeme aczi içerisine girme tehlikesi bulunan borçlulara, alacaklıları ile anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırma ve faaliyetlerine devam etme fırsatı yaratmak adına konkordato hukuki kurumu bulunmaktadır. Konkordato, Kanun'un 285 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup, borçlunun alacaklılarıyla belirli bir ödeme planı çerçevesinde anlaşmasını ve böylece iflastan kurtulmasını amaçlar. Son yıllarda Kanun'da yapılan önemli yasal değişikliklerle, konkordato süreci daha etkin hale getirilmiş ve iflasa alternatif bir çözüm olarak güçlendirilmiştir.

Konkordato Kurumu

Yargıtay bir kararında konkordatoyu "konkordato koşulları var olduğu takdirde, borçlarını ödeyemeyecek hale gelen borçlunun iflastan kurtulmak için aman dilemesi sonucu uygulanan hafifletilmiş bir kollektif icra müessesesidir" şeklinde tanımlanmıştır.

Kanun'un 285. maddesine göre vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu ve iflas talebinde bulunabilecek her alacaklı borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir. Tekrar belirtilmelidir ki, Kanun madde 285/1 uyarınca hem borçlu hem de alacaklılar konkordato talebinde bulunabilirler. Dolayısıyla hem gerçek hem de tüzel kişiler için konkordato mekanizmasına başvurulması söz konusu olabilir. Ancak borçlunun konkordato talep edebilmesi için alacaklı sayısının birden fazla olması şartı bulunmaktadır. Buna ek olarak belirtilmelidir ki, konkordato sürecinin başarılı olabilmesi için borçlunun mali durumunun düzeltilmesinin mümkün olması ve alacaklıların önemli bir kısmının bu sürece onay vermesi gerekmektedir.

Yapıldığı zamana göre konkordato, iflas dışı ve iflas içi olmak üzere iflastan önce yapıldıysa iflas dışı, iflastan sonra yapıldıysa ise iflas içi konkordato söz konusu olur. İflas dışı konkordato borçlunun iflasa sürüklenmesini önlemeyi amaçlarken iflas içi konkordato iflas sürecinin durmasını sağlar. Buna ek olarak, yapılış amacına göre, içeriğine göre, yapılış biçimine göre, mahkeme içi veya dışı olmasına göre farklı çeşitlerde olabilir.

Başvurusu Süreci

Türk Ticaret Kanunu ("TTK") uyarınca anonim şirketlerde idare ve temsile yetkili yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı kanunda sayılan belgelerle birlikte görevli asliye ticaret mahkemesine konkordato talebinden bulunur. Mahkeme inceleme sonrası başvuru uygun bulunursa geçici mühlet verilmesi kararı verilir. Buna ek olarak konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının incelenmesi amacıyla konkordato komiseri görevlendirilir. Başarı ihtimalinin olduğu yönünde değerlendirme yapılmasıyla beraber bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu sürede yönetim kurulu komiser gözetiminde göreve devam eder, alacaklılar toplantısı yapılır ve konkordato projesi tartışılır. Alacaklı toplantısı bakımından yeterli çoğunluğun sağlanmasıyla beraber dosya mahkemeye gider ve mahkeme konkordatonun tasdik edilmesine veya edilmemesine karar verir. Karar alacaklıların hangi ölçüde alacaklarından vazgeçtiğini ve borçlarını hangi takvim çerçevesinden ödeyeceğini içerir ve konkordatoyu bağlayıcı hale getirir. Mahkemece tasdik edilmemesi halinde ise talebin reddine ve borçlunun iflasına karar verilir. Ayrıca iflasa tabi borçlular bakımından, kesin mühletin verilmesinden sonra bazı hallerin gerçekleşmesi halinde konkordato süreci devam ettirilmeyebilir. Kanun'un 308/i maddesi uyarınca, komiserin yazılı raporu üzerine mahkeme re'sen "kesin mühleti kaldırarak konkordato talebinin reddine ve borçlunun iflasına" karar verebilir. Bu haller (i) borçlunun malvarlığının korunabilmesi için iflasın açılmasının zorunlu olması, (ii) konkordatonun başarıya ulaşamayacağının anlaşılması, (iii) borçlunun Kanun'un 297. maddesine aykırı davranması, komiserin talimatlarına uymaması veya alacaklıları zarara uğratma kastıyla hareket ettiğinin anlaşılması, (iv) borca batık olduğu anlaşılan bir sermaye şirketi veya kooperatifin konkordato talebinden feragat etmesi. Dolayısıyla borçlu, akdedeceği konkordatonun mahkeme tarafından tasdik edilmesi ve tasdik kararının kesinleşip hükümlerini doğurması ile iflâs etmekten kurtulur.

Konkordato mühleti içerisinde borçluya karşı, kural olarak, herhangi bir icra takibi başlatılamaz. Ancak bu düzenleme, borçluya karşı dava açılmasını engellemez. Dolayısıyla, mühlet süresince borçluya karşı yeni davaların açılması mümkün olduğu gibi, daha önce açılmış bulunan davalara da devam edilebilir. Buna karşılık, konkordato mühleti içinde borçluya karşı iflas davası açılamaz. Zira iflas davası, icra takibinin devamı niteliğinde olup, konkordato korumasıyla bağdaşmamaktadır.

Konkordato hakkında verilen kararlara karşı kanun yoluna başvurma imkânı da bulunmaktadır. Borçlu veya konkordato talebinde bulunan alacaklı, kararın kendisine tebliğinden itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. İtiraz eden diğer alacaklılar bakımından ise bu süre, tasdik kararının ilanından itibaren işlemeye başlar. Bölge adliye mahkemesinin verdiği kararlara karşı ise on gün içinde temyiz yoluna gidilebilir. İstinaf ve temyiz incelemeleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine tabi olarak gerçekleştirilir.

Konkordatonun Anonim Şirkete Özgü Özellikleri

Konkordato kurumu Kanunun "Konkordato ile Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması" başlığı altında düzenleme alanı bulmuştur. Dolayısıyla bu hükümler, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan her türlü borçlu bakımından uygulama alanı bulur. Ancak anonim şirketlerin konkordato sürecine girmesiyle bu ortaklık türüne has durumlar oluşabilmektedir.

• Şirket adına yönetim kurulu konkordato başvurusu yapar. Yönetim kurulunun bu konuda karar alması ve başvuru dilekçesi ile birlikte gerekli belgeleri mahkemeye sunması gerekir.
• Konkordato mühleti süresince yönetim kurulu komiser gözetiminde göreve devam eder, ancak faaliyetler konkordato komiserinin gözetim ve denetimi altında yürütülür.
• Konkordatonun kapsamı yalnızca şirketin malvarlığıdır. Anonim şirket tüzel kişiliğinden bağımsız olan pay sahiplerinin şahsi malvarlığına gidilmez.
• Borca batıklık bildirilirken iflas yerine konkordato talep edilebilir, böylece şirketin tasfiyesi yerine faaliyetlerinin devamı amaçlanır.
• Bilanço ve bağımsız denetime tabi olduğundan konkordato projesi bu raporlara dayanır. Konkordato projesi hazırlanırken şirketin finansal tabloları ve bağımsız denetim raporları esas alınır; bu raporlar mahkeme ve alacaklılar açısından güvenilirlik sağlar.

Konkordatonun Sonuçları

Mahkemenin tasdikiyle beraber konkordato hem anonim şirketler hem de alacaklılar bakımından bağlayıcı hale gelir. Bunun sonucu konkordato kurumu borçlu şirketi iflastan koruyarak faaliyetlerine devam etmesini sağlarken alacaklıların menfaatlerini gözeterek belirli bir plan dahilinde alacakların tahsili güvence altına alır. Bu mekanizmanın taraflar bakımından doğurduğu çeşitli sonuçlar olmakla beraber başlıcaları şu şekildedir:

• Anonim şirketin iflasa sürüklenmesinin önlenecektir
• Konkordato mühleti süresince icra takipleri duracak ve yeni takibin açılamayacaktır,
• Konkordato mühleti içerisinde alacaklar bakımından faiz işlemeye devam etmeyecektir,
• Alacaklılar konkordato projesinde belirlenen şekilde alacaklarını tahsil edilecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.