- in United States
- within Consumer Protection, Insolvency/Bankruptcy/Re-Structuring, Litigation and Mediation & Arbitration topic(s)
- with readers working within the Banking & Credit, Property and Law Firm industries
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 47/A ve 84'üncü maddelerine dayanılarak çıkarılan Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik ("Yönetmelik") ile doğrudan satış sistemlerinin yasal çerçevesi ilk kez kapsamlı bir şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile; tüketici haklarının güçlendirilmesi, sektörün şeffaf, adil ve güvenilir bir yapıya kavuşturulması ve haksız uygulamaların önlenmesi amaçlanmaktadır. İşbu yazı ile Yönetmelik ile getirilen başlıca yenilikler ve yükümlülükler özetlenmiştir.
- Yönetmelik Kapsamı
Doğrudan satış; sabit mağaza veya geleneksel perakende zinciri olmaksızın ürün veya hizmetlerin tüketiciye sunulduğu bir modeldir. Bu modelde şirketler, bağımsız temsilciler veya distribütörler aracılığıyla genellikle yüz yüze satış yapmaktadır. Sağlık ürünleri, kozmetik, kişisel bakım ürünleri, gıda takviyeleri ve küçük ev aletleri gibi ürünlerin satışında yaygın şekilde uygulanmaktadır.
Yönetmelik, doğrudan satış sistemi kapsamında tüketiciye mal veya hizmet satan satıcı veya sağlayıcıya uygulanmaktadır. Bununla birlikte, özel mevzuatla yasaklanan, açıkça doğrudan satışa konu edilmesi yasaklanan ürünler, sermaye piyasası araçları ve kripto varlıkların doğrudan satış sistemiyle satışı yasaktır.
- Doğrudan satış sistemi, "doğrudan satış şirketi tarafından kurulan ve bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve benzeri sıfatlarla faaliyet gösteren doğrudan satıcının; komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında, iş sözleşmesine tabi olmaksızın tüketiciye mal veya hizmet satışı veya pazarlaması yaptığı sistem" olarak tanımlanmaktadır.
- Doğrudan satış şirketi, "doğrudan satış sistemi kapsamında tüketiciye mal veya hizmet satan satıcı veya sağlayıcı"dır.
- Doğrudan satıcı ise "doğrudan satış sistemi içinde tüketicilere mal veya hizmet sunan veya satışa aracılık eden ve bunun karşılığında komisyon, prim, teşvik veya benzeri menfaatler elde eden gerçek veya tüzel kişi"dir.
- Yönetmelik ile Getirilen Yenilikler
- Yetki Belgesi Zorunluluğu ve Sermaye Şartları
Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için (i) sermaye şirketi olması, (ii) en az 10 milyon TL ödenmiş sermayeye sahip bulunması, (iii) Türkiye'de yerleşik bir bankada en az 3 milyon TL bloke hesap bulundurması, (iv) Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü'nden ("Genel Müdürlük") doğrudan satış yetki belgesi alması gerekmektedir. Genel Müdürlük, gerekli değerlendirme sonrası yetki belgesi düzenler ve yetkili şirketlerin listesini Ticaret Bakanlığı'nın ("Bakanlık") internet sitesinde yayımlar. Bu belge 3 yıl süreyle geçerli olup, süre sonunda yenilenmesi mümkündür.
- Cayma Hakkı ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
Tüketiciler, doğrudan satış yoluyla satın aldıkları mal veya hizmetten 30 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeden cayma hakkı tanınmıştır. Cayma hakkının kullanılamayacağı istisnai haller de Yönetmelik'te düzenlenmiştir. Cayma bildiriminin şirkete veya satıcıya ulaşmasından itibaren, tüm ödemeler (teslimat masrafları dâhil) 30 gün içinde iade edilmelidir. Ön bilgilendirme formunun verilmemesi veya eksik/yanlış bilgilendirme durumunda bu süre 1 yıla kadar uzamaktadır.
Tüketiciye, satış öncesinde kalıcı veri saklayıcısı ile cayma hakkı, ürün/hizmet bilgileri ve iade süreçlerini içeren bilgilendirme formu verilmesi zorunludur. Bilgilendirme yapılmaması halinde, cayma hakkı süresi işlemeye başlamaz ve tüketici lehine uzar. Bu form, satış sözleşmesinin ayrılmaz parçasıdır. Formun olmadığı satışlar geçersiz sayılacaktır.
- Yasaklı Uygulamalar ve Reklam Kısıtlamaları
Haksız kazanç vaatleri, piramit satış sistemleri, baskı ve yanıltıcı yöntemlerle satış yapılması yasaklanmış; pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinde dürüstlük, doğruluk ve şeffaflık ilkelerine uyma zorunluluğu getirilmiştir.
- Doğrudan Satıcıya İlişkin Kurallar
Sisteme 18 yaşından küçükler, fiil ehliyeti bulunmayanlar ve şirketin ortakları veya yöneticileri ile bunların yakın akrabaları satıcı olarak katılamaz. Yeni katılan satıcılardan herhangi bir ücret veya aidat talep edilemez. Her satıcının bir "doğrudan satıcı numarası" olması zorunludur. Satıcılar, herhangi bir yükümlülük olmadan sistemden ayrılabilir; kullanılmamış ürünler iade alınır ve ödemeler 30 gün içinde yapılır.
- Menfaat ve Komisyon Sınırları
Satıcılara verilen komisyon, prim ve ödüller, şirketin net satışlarının %50'sini aşamaz. Yeni satıcı kazanımına dayalı menfaatler ise toplamda yıl içinde verilen menfaatlerin %30'unu geçemez. Bu sınırların aşılması halinde idari yaptırımlar uygulanabilir.
- Sorumluluk
Doğrudan satıcı, tüketiciye Yönetmelik ile tanınan hakların kullandırılmasından ve diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesinden doğrudan satış şirketine karşı sorumludur. Doğrudan satış şirketi ise doğrudan satıcı ile birlikte tüketiciye karşı müteselsilen sorumludur. Bu düzenleme ile tüketicinin, haklarını kullanma sürecinde veya yükümlülüklerin yerine getirilmesinde herhangi bir eksiklik yaşaması durumunda, doğrudan satış şirketi ile doğrudan satıcıya birlikte başvurabilmesi güvence altına alınmıştır.
- Denetim ve Yaptırımlar
Bakanlık, doğrudan satış şirketlerini ve satış temsilcilerini düzenli olarak denetlemeye yetkilidir. Mevzuata aykırılık tespitinde idari para cezaları ve faaliyet durdurma gibi yaptırımlar uygulanabilecektir.
- Sonuç
Doğrudan satıcılara sağlanan menfaat ve komisyon sınırlarına ilişkin hükümler 1 Ocak 2026'da yürürlüğe girecektir. Diğer tüm hükümler, 8 Ağustos 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Doğrudan satış şirketleri, 30 Ocak 2026 tarihine kadar şirket yapılarını ve faaliyetlerini bu Yönetmelik'te düzenlenen usul ve esaslara uygun hale getirerek doğrudan satış yetki belgesi başvurusunda bulunmak zorundadır.
İşbu Yönetmelik ile birlikte doğrudan satış faaliyetlerinde kayıtlı, denetlenebilir ve güvenilir bir sistemin oluşturulması; sektörün yasal çerçevede faaliyet göstermesi, girişimcilerin haklarının korunması ve tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi hedeflenmiştir.
Yönetmelik'in tam metnine buradan erişebilirsiniz:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/08/20250808-1.htm
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
